Đối với mỗi dân tộc, ngôn ngữ là di sản văn hóa, là phương tiện truyền đạt kinh nghiệm, tri thức. Ở Việt Nam, ngôn ngữ của 54 dân tộc hình thành và phát triển theo quá trình thăng trầm của lịch sử. Có những ngôn ngữ phát triển rất mạnh và trở thành tiếng phổ thông, tiêu biểu có tiếng Việt. Các ngôn ngữ còn lại đã và đang sử dụng trong cộng đồng trở thành ngôn ngữ thiểu số và đứng trước nguy cơ thách thức. Bài viết giới thiệu một số ứng dụng công nghệ thông tin trong việc bảo tồn di sản ngôn ngữ Chăm và các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên qua Website; từ điển điện tử online; dạy ngôn ngữ online, font và bộ gõ tiếng Chăm,… Hướng ứng dụng CNTT để bảo tồn, phát triển ngôn ngữ Chăm và ngôn ngữ các dân tộc thiểu số Tây Nguyên sẽ còn một hướng mở để bảo tồn, phát triển ngôn ngữ các dân tộc trong quá hội nhập như hiện nay.

Indigenous languages are necessary and important for the indigenous people. Nowadays, these languages are considered more important as globalization has affected and threatens the existence of minority languages in the worldwide. Cham language is the indigenous language in Vietnam but now it becomes the minority language. However, the Cham script was appeared in the 2nd century, and the Cham language was appeared in 4th century on stone stele in Tra Kieu. It was considered as the first language in South East Asia. Due to many reasons and influenced by history, the Cham language is facing endangered and they are at risk of deformation for various reasons.

Cham ethnic minority in Vietnam today is citizen of ancient Champa kingdom which existed from the 2nd to the 18th century in the South Central region and wiped out from the world map due to the expand of Vietnam. Champa had ever a brilliant civilization in the past and it was known as the most famous architectural tower system that has been remained up to now. Next, the Cham stone statues with sculpture art have reached a climax and Cham script writing system formed from the 4th century and the standardized completely, called as Cham Akhar Thrah in the 16th century by the King of Po Rome.

The Role of Education in Solving the Conflict of Indigenous Heritage Preservation

Every own language of ethnic groups is formed and developed for a long time in historical process. Language is a unique symbol of the nation, it is also cultural identity and cultural heritage, and its purpose transfers the experience and knowledge from old generations to the next generation. Indigenous languages conservation issues in the world have been becoming knock the alarm when there have about 2,500 languages in approximate 6,900 languages which are being used around in the world, that are in endangered of disappearing. In the world, India is the top of the list of countries where have many endangered languages when most of 196 endangered languages are counted in this country. In Vietnam, there have 54 different ethnic languages which are formed and developed during ups and downs of historical process. Some of them are well developed language and become popular, such as Vietnamese language. The others have been used in the community to become minority languages.

Prof. Dr. Ahmad Fauzi Ismail is a Cham - Malaysian, was from Cham Cambodia (original Melayu Champa). He is a well-known professor of engineering sciences petroleum. Professor was elected to the "Deputy Vice-Chancellor of University Technology Malaysia" to undertake the work "research and development innovation" from the date of 16-1-2015 for a term of 3 years.

In order to implement the policy of conservation and development of ethnic minorities language in Vietnam and facilitate scientific research and exchange academic for staffs, lecturers, students in Tay Nguyen University on information technology application in conservation and development of ethnic minorities languages today; with the agreed of leadership, the Center for Social Sciences and Humanities of Tay Nguyen University has organized a seminar with the theme: "Cham font, Cham font conversion, Cham electronic dictionary". Held at Tay Nguyen University, on April 22, 2015.

Ariya Po Phaok là tác phẩm văn vần gồm 202 câu thơ viết bằng Akhar Thrah mang ký hiệu số CM 29(1) hiện lưu trử trong thư viện của Société Asiatique de Paris. Tác phẩm này do ông Khiim Athai sao lại vào năm Tuất, tháng 12 của lịch Chăm. Lần đầu tiên, Ariya Po Phaok được chọn lựa để làm chủ đề nghiên cứu của Po Dharma đăng trong tác phẩm Le Panduranga-Campa 1802-1835. Ses rapports avec le Vietnam (PEFEO, Paris, 1978, trang 93-217)

Hiện nay, trong làng mạc người Chăm còn lưu giữ nhiều bản Ariya Po Ceng. Các bản này phần nhiều là do sự sao chép qua lại và không có sự sai biệt đáng kể, như : Manuscrit CM 20 (2), CM 30 (14), CAM 92(2). Bản được công bố ở đây là bản CAM MICROFILM 17 (1) của Viện Viễn Đông Pháp. Bản này do Linh Mục G. Moussay sao chụp lại vào năm 1974 từ một bản do Trung Tâm Văn Hóa Chăm Phan Rang sưu tầm được.

Damnay Po Ina Nagar mà chúng tôi trình bày ở đây là tác phẩm văn học viết bằng Akhar Thrah nằm trong văn bản cổ Chăm của Viện Viễn Đông Pháp mang ký hiệu số CAM 246-B, trang 169-171. Tác phẩm này do ông Quảng Văn Đại (thôn Chất Thường, Ninh Thuận) sưu tầm và cung cấp hình ảnh.