Tài liệu Hoàng Gia Champa là một tư liệu lịch sử quý đối với cộng đồng Chăm. Năm 1984, được sự giới thiệu của Viện Viễn Đông Pháp (EFEO) và Gs.B-P Lafont, nghiên cứu sinh (PhD) là: Dominique Nguyen và Po Dharma đến Viện SOCIÉTÉ ASIATIQUE để chụp tư liệu Hoàng gia Champa tại Pháp. Vậy hai anh là người có công đầu tiên, đưa tài liệu Hoàng gia Champa để giới thiệu ra toàn thế giới,…
Dưới đây là thư mời do Viện Pháp gửi đến Dominique Nguyen, để được phép vào chụp tư liệu Hoàng gia Champa tại Viện.
Hình 1. Viện Société Asiatique gửi thư mời: Dominique Nguyen, đến Viện để chụp tài liệu Hoàng gia Champa.
Cuối năm 1984, nhóm tác giả: P-B Lafont, Chen Zhichao, Nguyen Tran Huan, Po Dharma, Dominique Nguyen (gồm 5 người), đã sử dụng 104 trang Tài liệu Hoàng gia đã chụp được, nghiên cứu và phát hành sách tại Paris với tựa đề: "INVENTAIRE DES ARCHIVES DU PANDURANGA -1984", và sách đã được ra mắt tại Viện Viễn Đông Pháp.
Hình 2. Trang bìa sách Inventaire Des Archives du Panduranga-1984.
Mục lục chính của sách gồm sáu phần như hình dưới đây.
Hình 3. Trang mục lục sách theo thứ tự ghi: Nguyen Do (Dominique Nguyen), P-B Lafont, Chen Zhichao, Nguyen Tran Huan, Po Dharma.
Hình 4. Trang tiếp theo là bản đồ Panduranga, và nội dung sách...
Vậy sách "Tài liệu Hoàng gia Panduranga" đã được Pháp xuất bản lần đầu tiên vào năm 1984, người có công lớn nhất là Po Dharma và Dominique Nguyen.
Năm 1986, sau khi tốt nghiệp Tiến sĩ, Po Dharma được cử sang Malaysia vào cuối năm 1987, để tổ chức và điều hành Viện EFEO tại Kuala Lumpur đồng thời cũng thuộc tùy viên Phái bộ Pháp tại Kuala Lumpur.
Tại đây Po Dharma thực hiện và thành công nhiều dự án của Viện EFEO và của Bộ Ngoại giao Pháp.
Liên quan "Tài liệu Hoàng gia Champa", Po Dharma cùng Dominique đưa 5000 trang tài liệu còn lại sang Malaysia để tiếp tục giới thiệu cho phần còn lại của thế giới biết đến.
Để thực hiện dự án "Tài liệu Hoàng gia", tại đây, Po Dharma có thuê một số người Chăm, chia nhóm để gõ chữ Chăm (gõ chữ Chăm trên tài liệu ra chữ Thrah trên Computer), với mục đích ban đầu vừa đào tạo học chữ Thrah (vì đa số chưa biết chữ Chăm), vừa tạo công ăn việc làm, Po Dharma nói, đây là cách học chữ Thrah Chăm nhanh nhất. Vì nhiều lý do, những sản phẩm đó Po Dharma chỉ để tham khảo hoặc sử dụng vào mục đích khác chứ chưa đưa vào sử dụng trong công trình nghiên cứu khoa học của Ông.
Năm 2013, Po Dharma về hưu. Toàn bộ tài liệu Hoàng gia được giao lại cho anh Dominique Nguyen giữ để cùng Po Dharma tiếp tục hoàn thành.
Mặc khác, dự án "Chữ Hán" và “Con dấu hoàng gia” do nhóm Po Dharma, Danny Wong, Dunkai,... chưa hoàn thành, do đó Po Dharma xin EFEO tại Pháp qua lại Malaysia tiếp tục nhiệm kỳ 3 năm.
Sau hết nhiệm kỳ 3 năm, tức năm 2016, Po Dharma qua Pháp và tiếp tục thực hiện "Tài liệu Hoàng gia Champa" cùng Dominique Nguyen, đồng thời cùng cộng tác với Putra Podam.
Còn dự án "Chữ Hán" và “Con dấu hoàng gia”, lúc đó Po Dharma tạm thời dừng lại.....vì không có kinh phí.
Nhắc lại: Dự án "Chữ Hán" và “Con dấu hoàng gia” là mảng đề tài khác nhưng mục tiêu nghiên cứu là dựa vào tư liệu thô của "Tài liệu Hoàng gia". Trong đó, Gs. Danny Wong là người Hoa, ông ta KHÔNG BIẾT TIẾNG CHĂM, KHÔNG BIẾT CHỮ CHĂM. Do đó ông ta không thể tham gia làm "Tài liệu Hoàng gia Champa". Hơn nữa, Putra Podam chưa một lần nghe Gs.Danny Wong tham gia dự án này.
Để "Tài liệu Hoàng gia Champa" ra mắt sớm cộng đồng, Po Dharma điện thư đề nghị Putra Podam sang Pháp để cộng tác với Dominique Nguyen, để hoàn thành Tài liệu hoàng gia. Vé sang Pháp do Po Dharma tài trợ.
Câu hỏi đặt ra: Nếu Danny Wong tham gia đề tài này, tại sao Po Dharma không gọi ông ta hay ai đó sang Pháp làm mà gọi Putra Podam. Po Dharma gọi đề nghị Putra Podam thì ai cũng biết, ở Mỹ, ở Việt Nam, ở Pháp.
Đầu năm 2019, Po Dharma đã vĩnh biệt ra đi. Phần còn lại của Tài liệu Hoàng gia do anh Dominique tiếp tục hoàn thiện dưới sự cộng tác của Putra Podam.
Cuối năm 2020, Tài liệu Hoàng Gia Champa đã chính thức hoàn thành mọi thủ tục cần thiết liên quan hay Gia đình bà Michele (Vợ Po Dharma đã có thư cho phép) để được quyền in ấn và phát hành, để kịp dâng lên một năm mất Po Dharma.
Hiện nay nhóm nghiên cứu đã ấn phẩm, chờ hết dịch bệnh Covid-19 sẽ ra mắt sách cho cộng đồng Champa và thế giới.
Nguồn gốc bìa sách "Tài liệu Hoàng gia Champa". Lúc còn sống Po Dharma có nói: "Màu đỏ rất thành công". Do đó,"ÁO đỏ, NÚT vàng của tôi đi tới đâu, thành công đến đó".
Hình 5. Ts. Po Dharma: "ÁO đỏ, NÚT vàng của tôi đi tới đâu, thành công đến đó".
Từ cơ sở trên, Po Dharma quyết định, "Tài liệu Hoàng gia Champa" phải in "BÌA SÁCH MÀU ĐỎ, và CHỮ IN MÀU VÀNG".
Hình 5. Tác giả, Bìa sách, định dạng sách là chỉ định của Po Dharma
Từ nguyện vọng và tâm niệm của Po Dharma, nhóm nghiên cứu đã hoàn thành tài liệu kịp thời, TÁC GIẢ, BÌA SÁCH và FORMAT SÁCH, thực hiện đúng lời dặn của Pgs.Ts. Po Dharma.
