Damnay Po Ina Nagar mà chúng tôi trình bày ở đây là tác phẩm văn học viết bằng Akhar Thrah nằm trong văn bản cổ Chăm của Viện Viễn Đông Pháp mang ký hiệu số CAM 246-B, trang 169-171. Tác phẩm này do ông Quảng Văn Đại (thôn Chất Thường, Ninh Thuận) sưu tầm và cung cấp hình ảnh.

Phiên âm

Phương pháp phiên âm của tác phẩm này dựa vào hệ thống phiên âm La Tinh quốc tế của Viện Viễn Đông Pháp. Độc giả nên lưu ý cách phát âm của một số phụ âm và nguyên như sau :

Nd = nduec (chạy), ndom (nói)

Mb = mbeng (ăn), mboh (thấy)

Nj = njep (phải), njuh (củi)

 = tương đương với ư của tiếng Việt, như hâ (nó), jiâ (thuế)

O = tương đương với ô của tiếng Việt, như oh (không có), hadom (bao nhiêu)

Aow = tương đương với o của tiếng Việt, như pataow (chỉ dẩn), tanaow (đực)

Chú thích

Chữ nằm trong dấu ngoặc […] là từ mà người Chăm thường dùng hôm nay. Số nằm trong […] là số trang của tác phẩm Akhar Thranh.

Nội dung

Truyền thuyết kể lại gia đình cụ già không con, trồng dưa ở núi Galeng của tiểu vương quốc Kauthara (Nha Trang) bắt gặp một cô gái từ mặt trăng hiện về trong vườn dưa hấu của mình và nhận nàng làm con nuôi, đặt tên gọi là Po Nai.

Hàng tháng trôi qua, Po Nai chỉ biết ham chơi, đúc gạch để xây dựng đền tháp. Vì không chấp nhận lời than phiền của gia đình bà cụ, Po Nai bỏ nhà ra đi, lang thang trên bải bể, trong lúc trời đổ mưa và bảo táp hiện về gây sóng thần đưa nàng ra khơi. Không còn cách nào cứu thân, Po Nai dựa vào khúc gổ Gahluw (trầm hương), trôi dạt đến Trung Hoa. Tại xứ lạ quê người, Po Nai trở thành hoàng hậu của vương quốc này, sinh ra hoàng tử tên là Cei Tri và công chúa Nai Kuik.

Vì quá nhớ quê hương thân thương, Po Nai tìm cách trốn về Champa, nhưng gia đình cụ già đã qua đời. Chính vì thế, Po Nai quyết định xây dựng đền ở Kauthara để thờ phượng ba má nuôi của mình, chỉ dẫn cho dân tộc Chăm tiếp thu nền văn hóa mới từ hệ thống ngôn ngữ chữ viết đến qui luật tổ chức gia đình và xã hội.

Trang đầu của Damnay Po Ina Nagar

Bản phiêm âm

Ni danây [damnây] Po Ina Nagar,,,, Ni thuattik thi mathau halei ka mang mul lak hu sa ong sa muk oh hu anâk o, baruw dua ong muk nao jah apuh di cek Galeng di nagar Aia Trang, di ngaok ku-mbuan [mbuen] urak ni Yuen éw angan lang Nday Ang [làng Đai An], blaoh pala tamakaiy padak thun padak pala tamakaiy,, di malam nan ong saong muk ndih hadah hajieng harei tama nao raweng

[169] tamakaiy mbéh [mboh] hadom baoh tamakaiy urang trak kadak manâng daok manâng pacrah [pacah] brai abih,, ong amuk panâksa crih yau ni mbéh [mboh] nâm takai manuis marai juak bak mang dalam apuh blaoh mbéh [mboh] menuis nao hatao di mbéh [mboh] o, sa ong sa muk biai gep akrak [krak] maong, di malam nan yang balan porami [purami] bak baoh hadah chai lial (?), mbéh [mboh] sa urang kumei daok dalam yang balan palaik drei trun dalam apuh kumei nan pagep 12 dua thun anguei mbeng bhian liak (?) min,, nai kumei nao duah paik tamkaiy [tamakai] tathak parah pacah maluw (?) ma-in ong amuk mbéh [mboh] aen tabuel lua lua mai dung kuel hu ba nao raong ngap anâk,, ong muk anit ranom [ranam] mbluek di mbluek ndai [nai] nan daok saong ong muk raong hu klau thun,, di thun nan thi (?) guel [guen] Aia Trang rabuk aia gen ndai [nai] nan padak harei padak mak batuw di liak (?) hadak kalain [kalan] baméng [bamong] ma-in,, ong saong muk ghak jrâh ndai [nai] o dak peng tra ong amuk [muk] puec jhak ka nai nan ték [tok] ginaong klak nao rah takai tathik rayak paoh tabiak ndai [nai] nan mbéh [mboh] sa mbaik gihlau ,, nai nan paraot di hâtai [hatai] anih (?) gihlau nan thek nao pak nagar Laow,,

[170] jabaol bhap nagar Alaow [Loaw] mbéh [mboh] jak gep banang ( ?) klau pak ratuh cakéng [cakong] tagok di truh o, baruw mang ra basa (?) mamiit [hamiit] nao tel Sah alaow [Laow] Sah tabiak nao maong sah nan mbéh [mboh] gihlau sit min blaoh bual ratuh blaoh cakéng [cakong] di truh o,, baruw mang paseh di hatai trun nao weh tagék [togok] ha-njuel yau hala padai Sah nan ba nao thang caik dalam luw [lầu] mang likuk ra mâh ka bal (?) ama,, Sah nan padak harei mak pasu-uh su-aen lac mada takrâ thi hu matuw min malam halei lijeng [jieng] mamiit [hamiit] adaoh yeng seh lo nan hadom di pa-ndâksa [panâksa] ,, di malam nan oh mada a-ndih [ndih] daok akrak [krak] peng pata-ndat [patanat] mamiit [hamiit] sep adaoh Sah nan lua nao dung hu aen tabuel dua urang jamji saong gep,, blaoh ba gep nao pahalar panuec kudha patao ama patao ama mbéh [mboh] ndai [nai] nan tuah laik ligaih mak pakieng ka Sah anâk,, hajaieng [hajieng] hadiep pathang daok saong gep hu klau pak thun sa thun hu dua urang anâk sa urang likei angan Cei Tri anâk kumei angan Ndai Kuik [Nai Kuik],, di bel nan Sah pathang nao truh su Po Ndai [nai] nan paguen amaik ama araong nan wek laik tel krâh malam nan ba dua urang anâk saong mak gihlau ba trun

[171] tathik ndik gilac wak [wek] tapak cek Galeng di mbéh [mboh] ina ama tra o,, baruw mang pala tamakaiy wek marai ngap baméng [bamong] di palei Nday Ang [Đại An] ngap bhuktik ina ama,, di bat nan anâk cam daok gila bataok ralo oh thau hagait thi ngap mbeng o baruw mang po a-ndai [nai] nan pataow takai ngap mbeng anguei,, ngap hamu menyim rawei bither mang bither lijeng [jieng] tabiak di ndai [nai] nan pataow kajaik [kajeh] 12 thun anâk Cam ngap mbeng mbluak cak keng [krung] ginup meda haliim hajan buaol [bual] su bhap thuk hatai buei abaiy [baiy],, baruw ma [meng] biai gep apaoh harup ikak kulaien [kulan] caik nam krung ka anâk abuaol [buel] bhuktik di nagar Aia Trang,, tel pathang nan mai thang di ndai [nai] hajiep nyu o anit di tian mang thau ka hadiep gilac wek nagar,, baruw mang mak buél [bual] su bhap dep di patao ama ndik ka-ndac (?) aia atuei mai duah,, mai tel nagar Aia Trang ka jaik cek Gilang Po Ndai (Nai) nan daok,, baruw mang yang rabang [labang] patel hadom buél [bual] atuei [tuei] thait [that] biyak oh hu dai patih Sah nan tra o,, baruw mang Po Ndai [Nai] creng rabuk tathaow karam ahaok matai hadom tapuel [tapuer] bual jabil nan abih,, tel krep gi-ndang rabuk mbéh [mboh] camaoh karam ahaok mbéh [mboh] batuw,,,