Hroi là một dân tộc thiểu số đa phần ở khu vực tỉnh Phú Yên và Bình Định. Dân tộc Hroi lần đầu tiên được các nhà nghiên cứu biết đến vào năm 1933.
Trên phương diện lịch sử Hroi là một thần dân của vương quốc Champa như: Jarai (Jrai), Rhade (Raday, Ede), Cham (Chàm), Churu (Chru), Raglai (Glai), Bahnar, Kaho, Haroi (Hroi), Hre, Sedang, Jeh, …
Ngày nay, dân tộc Hroi đã bị gán ghép thành chi nhánh của dân tộc Chăm. Các nhà nghiên cứu vô tình đã xóa sổ một dân tộc đã tồn tại hàng nghìn năm, nay trở thành tên của dân tộc khác vào thế kỷ 20, thật đáng tiếc.
Theo Ts.Putra Podam, Hroi là một dân tộc riêng lẻ thuộc thần dân Champa, Hroi không phải là dân tộc Cham.
Nguyên nhân dẫn đến cái sai do lỗi của các nhà nghiên cứu. Ban đầu cuốn Tự điển đặt tên: “Tự điển Cham – Hroi”. Sau này dấu gạch nối (-) giữa từ Chăm và Hroi bị mờ, người đọc cẩu thả đọc thành “Tự điển Cham Hroi”. Từ đấy các nhà nghiên cứu khác cho rằng có dân tộc mang tên Cham Hroi thuộc dân tộc Cham.
-----***-----
- Người Cham ngày nay định cư nhiều khu vực và vùng miền khác nhau, nhưng người ta vẫn gọi tên dân tộc Cham đi kèm với tên địa danh (tên tỉnh, tên quốc gia) như: Cham Ninh Thuận, Cham Bình Thuận, Cham Châu Đốc, Cham An Giang, Cham Tây Ninh, Cham Campuchia, Cham Thái Lan, Cham Malaysia, Cham Indonesia, Cham Aceh, Cham Hainan, …
- Người ta không gọi tên Dân tộc Cham gắn liền với tên dân tộc khác như: Cham + Hroi = Cham Hroi.
- Muốn biết dân tộc Hroi có thật là dân tộc Cham hay không… thì cần khảo sát những người Hroi lớn tuổi ở trong làng vùng sâu… chứ đừng khảo sát những sinh viên, những trí thức của Hroi sau này.
-----***-----
Trong nghiên cứu của NCS. Dominique Nguyen mang tựa đề “Từ vựng Hroi – Việt”, do International Office of Champa 2003, Champaka Số: 3 và tái bản dùng cho hệ thống Web trên Champaka.info, 2012. Từ vựng được xếp theo từ gốc Hroi, từ gốc Chamic, từ vựng Việt – Hroi.
Nhà nghiên cứu Dominique Nguyen một lần nữa khẳng định: Hroi không phải dân tộc Cham, mà Hroi là một dân tộc riêng thuộc thần dân Champa, cùng nhóm Chamic với dân tộc Melayu Champa.
Thiết nghĩ, chúng ta vô tình xóa bỏ một dân tộc (Hroi) đã tồn tại hàng nghìn năm là một việc làm vô trách nhiệm, các nhà nghiên cứu tại Việt Nam có tội với tổ tiên của dân tộc Hroi.
Đề nghị: Các giới khoa học, các nhà nghiên cứu độc lập, các cấp có thẩm quyền,… hãy quan tâm, hãy nghiên cứu lại để xác minh dân tộc Hroi có thật sự là dân tộc mang tên Cham Hroi không? để trả lại tên thật cho dân tộc Hroi mà tổ tiên họ đã tạo dựng.
LINK: Liên kết liên quan
Tự điển: Từ vựng Hroi-Việt
Tác giả: Dominique Nguyên
Website: Champaka 3
Bản chép tay CAM 182 và CAM 183
Từ vựng Hroi-Việt xếp theo mẫu tự
