Cần thống nhất dùng từ cho "Lễ Ramadan"

Written by Putra Podam

In category Ngôn ngữ

May 26, 2018, 4:31 AM

Trong thời gian gần đây, một số làng Palei Cham treo băng rôn “Lễ hội Ramưwan”, hay “Tết Ramưwan” nhân sự kiện Harei Muk Kei và Bulan Ramadan 2018. Từ hiện tượng trên đã kéo theo việc trao đổi và tranh luận gay gắt trên một số trang Facebook ở cộng đồng Cham. Để tìm hiểu lý do tại sao và đề nghị cách dùng từ đúng như thế nào, chúng ta cần phân tích và tìm hiểu rõ nguồn gốc từ Ramadan, và cần hiểu thấu đáo ngữ và nghĩa của hai hoạt động riêng biệt là: Harei Muk Kei và Bulan Ramadan. Để dựa vào đó làm cơ sở đề nghị các cơ quan chức năng sửa đổi.

Trước hết, chúng ta cần xem lại hiện nay cách dùng từ cho sự kiện này vẫn chưa thống nhất giữa UBND Tỉnh Bình Thuận và Ban Tôn Giáo Chính Phủ. Đó là:

1). UBNND Tỉnh: Dùng từ “Tết Ramưwan”, trong văn bản số: 1572/UBND-KGVX, ngày 20/4/2018 (Hình 1, Hình 2).

2). Ban Tôn Giáo Chính Phủ: Dùng từ “Lễ Ramadan” (Hình 3).
Trong bài báo với tựa đề: “Đồng Bào Chăm Đón Lễ Ramadan”, phát lúc 02:39 PM, ngày 21/05/2018.

Để thống nhất cách dùng từ cho sự kiện trên, các cơ quan chức năng, cũng như cộng đồng Cham cần phải tìm hiểu, xem xét và đặt lại tên cho phù hợp.

Nhân đây, Putra Podam, xin đóng góp ý kiến riêng của mình về cách dùng từ thống nhất cho sự kiện Bulan Ramadan.

BÀI VIẾT: "Đề nghị thống nhất dùng từ Ramadan và Ramawan"

Nhân dịp chào đón Ramadan 2018, một số làng Palei Cham có treo băng rôn với dòng chữ “Lễ hội Ramưwan”, hay “Tết Ramưwan”. Từ hiện tượng này, kéo theo việc trao đổi và tranh luận gay gắt trên một số trang Facebook ở cộng đồng Cham. Để thống nhất việc sử dụng từ ngữ là Ramadan, Ramawan, hay Ramưwan, tôi xin đóng góp ý kiến riêng của mình để xem xét và thống nhất từ ngữ dùng cho sau này.

1). Tìm hiểu nguồn gốc từ Ramadan
Ramadan là tên gọi tháng thứ 9 của lịch Islam, là tháng thực hiện lễ thức nhịn. Tên gọi Ramadan là tên gọi quốc tế, tuy nhiên tại một số quốc gia, tên gọi này được phát âm và phiên âm lệch đi tùy theo mỗi dân tộc và ghi thành: Ramadan, Ramandan, Ramadhan, Ramazan, Ramadon, Ramadhon, Ramawan,…. người Thái phát âm thành Ramadhon, người Malay phat âm thành Ramadhan, người Thổ Nhĩ Kỳ phất âm “z” thành Ramazan,…Tuy việc phát âm và phiên âm khác nhau ở mỗi dân tộc, nhưng khi ghi họ phải ghi theo đúng tên gọi Quốc tế là Ramadan ( رمضان ).

Nguyên nhân xuất hiện tên gọi Ramawan ( ꨣꨟꨥꩆ ) ở người Cham, vì từ Ramadan quốc tế viết theo chữ Ả rập là ( رمضان ) thì chữ "ض " người Cham khó phát âm nên phát âm và ghi thành Ramawan ( ꨣꨟꨥꩆ ).

Trong một số tài liệu cũ của người Cham tên gọi này được xưng gọi là Ramadan (Hình 4).

Trong khi tự điển Aymonier (Hình 5) và Moussay (Hình 6) thì dùng từ Ramawan. (Chú ý: KHÔNG CÓ TÀI LIỆU GHI RAMƯWAN).

Tùy theo vùng miền trong khi nói, người Cham thường sử dụng khác nhau như là: RAMADAN, RAMANDAN, RAMAWAN, RAMƯWAN, RAMƯNWAN hay nói nhanh thành RA’WAN hay RAM’WAN,…

CHÚ Ý:

- Người Cham Ninh Thuận, thường nói RAMÂWAN (RAMƯWAN).

- Người Cham Bình Thuận thường nói RAMƯNWAN hay RAM’WAN,...

Nhưng hiện nay báo chí tại Ninh Thuận, Bình Thuận thường sử dụng từ: RAMƯWAN.

TUY NHIÊN để ghi đúng:

Ghi theo Quốc tế: Ramadan ( رمضان )

Ghi theo chữ Cham là: Ramawan ( ꨣꨟꨥꩆ ).

2). Sử dụng từ Ramadan và Ramawan cho người Cham

Thống nhất cách sử dụng từ Ramadan hay Ramawan cho người Cham ở các trường hợp sau:

a). Ghi theo Quốc tế : Ramadan ( رمضان )

Một số câu thông dụng như:

- Marhabaan Ramadan ( مرحبا رمضان ) (Arabic)

- Happy Ramadan (English)

- Selamat Ramadan (Malay)

- Selamat Bulan Ramadan (Malay)

- Chào Đón Ramadan (Vietnamese) [Sử dụng “Chào đón” chứ không dùng “Chào mừng]

- Chào Đón Ramadan 2018 (Vietnamese)

- Chào Đón Lễ Ramadan (Vietnamese)

- Raok Auen Ramadan (Cham)

- Raok Auen Bulan Ramadan (Cham)

- Salamat Bulan Ramadan (Cham)

- I Love Ramadan

Chú ý:
i). Nếu ghi tiếng Anh hay tiếng Việt thì hãy dùng tên gốc là Ramadan, không thể dùng tiếng Cham là Ramawan.

- Tiếng Việt: Ban Tôn giáo Chính phủ có bài viết "Đồng Bào Chăm đón Lễ Ramadan"

- Tiếng Anh: "Happy Ramadan"

ii) Không ghi Ramawan cho tiếng Việt và tiếng Anh

- Không ghi: "Lễ Ramawan"

- Không ghi: "Happy Ramawan"

b). Ghi theo chữ Cham (Có 2 trường hợp)

i). Trường hợp dùng từ: Ramawan ( ꨣꨟꨥꩆ )

Khi muốn ghi dòng chữ akhar Thrah Cham, lúc này mới sử dụng từ Ramawan, và từ Ramawan chỉ ghi cho chữ Thrah và dòng chữ Rumi Cam dịch cho akhar Thrah. (Không sử dụng Ramawan cho tiếng Anh và tiếng Việt), như:

- ꨯꨣꨱꩀ ꨀꨮꨶꩆ ꨣꨟꨥꩆ (Raok Auen Ramawan)

- ꨯꨣꨱꩀ ꨀꨮꨶꩆ ꨝꨭꨤꩆ ꨣꨟꨥꩆ (Raok Auen Bulan Ramawan )

- ꨯꨣꨱꩀ ꨀꨮꨶꩆ ꨝꨭꨤꩆ ꨣꨟꨥꩆ ꩒꩐꩑꩘ (Raok Auen Bulan Ramawan 2018)

ii). Trường hợp dùng từ: Ramadan

Dùng từ Ramadan khi ghi cho Rumi Cam (Trường hợp không có akhar Thrah) như:

- Raok Auen Ramadan

- Raok Auen Bulan Ramadan

- Raok Auen Bulan Ramadan 2018

Chú ý: Nếu các bạn thích ghi Ramawan cho dòng chữ Rumi Cam thì vẫn dùng, như:

- Raok Auen Ramawan

- Raok Auen Bulan Ramawan

- Raok Auen Bulan Ramawan 2018

3). Không dùng “Lễ Hội Ramưwan” hay “ Tết Ramưwan”

Căn cứ vào ngữ nghĩa trong tiếng Việt cũng như hoạt động giữa "Harei Muk Kei" và "Bulan Ramadan" thì tên gọi “Lễ Hội Ramưwan” hay “Tết Ramưwan” là chưa chính xác.

Bởi lẽ, các hoạt động của Harei Muk Kei và Bulan Ramưwan là khác nhau.

i1) Harei Muk Kei: Các hoạt động của Harei Muk kei là đi tảo mộ và cúng Gia tiên và vui chơi giải trí. Những hoạt động này giống như tết cổ truyền của người Việt. Do đó, có thể dùng từ tết theo tiếng Việt:

- Ghi theo tiếng Cham: “Harei Muk Kei”

- Ghi theo tiếng Việt: “Tết Harei Muk Kei”

i2) Bulan Ramadan: Ramadan là tháng thực hiện Lễ thức nhịn chay, kiêng cử, hành lễ và trao dồi Thánh kinh,…Các tín đồ Muslim cũng như Po Acar phải thực hiện nghiêm túc trong vòng 30 ngày. Do đó:

* Ramadan, không liên quan đến việc Họp, Hội họp hay Hội nghị, Hội thảo,.. Nên không thể dùng từ Lễ Hội mà chỉ có Lễ mà thôi.

* Ramadan, không liên quan đến Tết. Vì theo tiếng Việt Tết liên quan đến tảo mộ, cúng gia tiên, vui chơi, giải trí, chúc rựu (liên quan rựu, bia),… Nên không thể dùng từ Tết cho Ramadan được. (Ramadan là tháng thực hiện lễ thức nhịn chay, kiêng cử, hành lễ và trao dồi Thánh kinh. Không liên quan vui chơi, giải trí, và tuyết đối rựu bia,…).

*Tháng Ramadan là tháng thực hiện Lễ thức nhịn chay của Islam (Bani) trên toàn thế giới, nên không thể tự gọi Tết Ramawan là của người Cham. Do đó, không ghi “Tết Ramadan”.

Ghi đúng:

- Chào Đón Lễ Ramadan