#

Về hoàn cảnh sáng tác của ca khúc này, nhạc sĩ Xuân Tiên chia sẻ rằng thời trẻ ông đã nghiên cứu về âm điệu của các miền đất nước, trong đó có vùng Qui Nhơn, Bình Định. Sau này khi đã vào Sài Gòn, công tác trong đài phát thanh, ông muốn sáng tác 1 ca khúc với chủ đề khác với chủ đề tình yêu đôi lứa của các nhạc sĩ khác nên mới tìm hiểu lại lịch sử của vùng đất Bình Định, về dân tộc Chăm và lịch sử vương quốc Champa mấy trăm năm trước đó để sáng tác thành ca khúc Hận Đồ Bàn, nói thay lời của người dân nước Chiêm bị “vong quốc” năm xưa

#

Trong bối cảnh hiện nay, một số thành phần tín đồ Bani tham gia phong trào dân tộc cực đoan đả phá tổ chức tôn giáo gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, tôn giáo và làm xáo trộn sinh hoạt tôn giáo trong cộng đồng Chăm. Buổi hội ngộ lần này mang một ý nghĩa vô cùng quan trọng, dịp để các nhân sĩ, chức sắc trao đổi đặc niềm tin với nhau cùng nhất quán tên gọi tôn giáo "Hồi giáo Bani" đã được các nhà khoa học thừa nhận để đặc tên cho tổ chức tôn giáo "Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bani". Đây là một tổ chức tôn giáo duy nhất được Chánh phủ Việt Nam chính thức công nhận 2005 theo luật tôn giáo tín ngưỡng được Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa việt nam thông qua.

#

Ngày 12/01/2023 nhóm dân tộc cực đoan đấu tranh đòi tôn giáo Bani, nhóm họp tại Tuấn Tú để ra mắt tổ chức "Hội đồng liên chùa Bani Ninh Thuận" suy tôn Cả sư Châu Minh Hương làm Chủ tịch, Cả sư Dương Thà làm phó chủ tịch. Tổ chức này được hình thành dưới sự cầm đầu của Ts.Thành Phần nhằm hoạt động đối kháng tổ chức tôn giáo "Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bani tình Ninh, Bình Thuận được nhà nước Việt Nam công nhận.

#

Trong thời gian gần đây, phong trào đấu tranh đòi tôn giáo Bani do nhóm dân tộc cực đoan cổ súy dưới sự cầm đầu của Ts.Thành Phần. Phong trào này đã thu hút một số chức sắc và tín đồ Chăm Bani (Chăm theo đạo) với đạo là Agama Awal (Awal là hệ phái Hồi giáo tại Champa hay còn gọi Hồi giáo Champa) với trình độ dân trí thấp, đặc biệt là một số Đảng viên có dấu hiệu suy đồi đạo đức đã nhận tiền thế lực phản động để cầm đầu phong trào dân tộc cực đoan đấu tranh đòi tôn giáo Bani (trên thế giới không có tôn giáo Bani), để tố cáo chính quyền Việt Nam vi phạm quyền tự do tôn giáo, điển hình là ông Từ Công Thánh là một Đảng viên hiện đang sinh hoạt tại Chi bộ Đảng thôn Thành Tín- Ninh Thuận.

#

Đọc những bài bình luận trong trang mạng xã hội (fb) của cộng đồng thanh niên sinh viên trí thức Chăm, tôi không hiểu tại sao họ luôn dùng cụm từ "văn hoá lai căng mất gốc" để ám chỉ các tín đồ thuộc các tôn giáo khác nhứt là người Chăm Muslim theo Islam chính thống là nhóm người lai căng mất gốc mà không hiểu gì về sự khác biệt giữa từ ngữ văn hoá tín ngưỡng, và phong tục tập quán. Phải chăng đây là tư duy thiếu suy nghĩ của nhóm người luôn mang thành kiến kỳ thị tôn giáo muốn tiếp tục phá hoại sự đoàn kết cộng đồng? Dưới đây là vài góp ý nhỏ với hy vọng giúp giải toả sự mau thuẩn phức tạp đã và đang dầy xéo cộng đồng Chăm.

#

Thứ Sáu tiếng Ả Rập (Arabic) là جمعة (Jamu’ah), Malaysia phiên âm (Jumaat), tiếng Hindi là (Srukra) mà người Chăm phiên âm thành (Suk). Thứ Sáu người Chăm có hai cách dùng “Jumaat” hoặc “Suk”. Đối với hệ phái Agama Awal (Hồi giáo sơ khai) có thực hiện một số loại Suk như sau: a). Suk Amharam (Muharam): là Suk được tổ chức vào tháng 1 (Hồi lịch) hay còn gọi là Suk đầu năm (Hồi lịch). Đây là Suk dành cho các Sư cả (Gru) của các Haluw ở Bình Thuận gặp nhau để bàn bạc về giáo lý, giáo luật (adat cambat), ngày tháng hay thông tin quan trọng trong năm của hệ phái Awal (Hồi giáo). Suk Amharam thì Imam 40 (Imam cựu) được phép lên thuyết giáo (Khutbah) và đọc Agal: Halkal (Surah: Halkal). Bình Thuận, Haluw nào có Gru Iw (Tổng Sư cả) thì Suk Amharam được tổ chức tại làng đó và các Gru ở các Haluw khác đến tham dự. Ngoài ra còn có Gru Hanuk (Phó tổng Sư cả). Năm 2022, Haluw Aia Mamih (Bình Minh) được tổ chức Suk Amharam vì Sư cả Lư Thanh làm Gru Iw (Tổng Sư cả). Xưa kia, mỗi dịp Suk Amharam, các Haluw Janang bên Ahier đến tham dự để bàn bạc co giãn lịch pháp Sakawi Chăm sao cho phù hợp đôi bên Awal-Ahier. Suk Amharam thời nay không thấy Haluw Janang bên Ahier đến tham dự, mà tổ chức bàn bạc lịch pháp giữa Awal-Ahier vào một ngày tự chọn trong năm.

#

Theo nguồn tin đáng tin cậy từ tín đồ Bani Awal ở Tuấn Tú cho biết vào chiều ngày 12/01/2023, ông Thành Phần chỉ đạo các tín đồ và chức sắc theo Agama Awal (Hồi giáo) mang tư tưởng dân tộc cực đoan đòi tôn thành lập tôn giáo Bani như: Kiều Trung, Kiều Ngọc Sơn, Báo Văn Hàng (Tuấn Tú), Từ Bát, Kiều Lượng, Từ Công Thánh, Trượng Văn Hải, Châu Thị Thổi, ....(Thành Tín), Thành Kim Cục (Phú Nhuận), Đạo Thanh Chiêu,...(An Nhơn), Trượng Thanh Huấn, Thiên Thị Nín, Thập Liên Trưởng, ...(Văn Lâm), Sư cả Dương Thà (Phước Nhơn).

#

Ngày 04/01/2023 phái đoàn Ban Tôn giáo Chính phủ viếng thăm chúc tết Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bani tỉnh Ninh Thuận nhân dịp xuân Quí Mão 2023. Sau khi Sư cả Châu Minh Hương nhận được giấy mời tham gia phiên họp của Ban Tôn giáo Chính phủ, thì Imam Kiều Ngọc Sơn liền gọi điện khủng bố ngăn cản không cho Cả sư Châu Minh Hương tham gia với lý do "Chính phủ Việt Nam xóa bỏ tôn giáo Bani".

#

Tại Văn Lâm vào ngày 21/12/2022, nhóm dân tộc cực đoan đòi tôn giáo Bani kích động một số tín đồ ở địa phương đập bỏ bảng hiệu cổng Thánh đường Văn Lâm. Cụ thể nhóm cực đoan đã phá chữ Ả Rập: Allah- Muhammad và chữ Thrah Chăm in trên cổng Thánh đường Hồi giáo Bani Văn Lâm. Theo nguồn tin từ tín đồ Bani Awal tại thôn Văn Lâm cho biết: nhóm dân tộc cực đoan đòi tôn giáo Bani dưới sự cầm đầu của Pts.Thành Phần đã dụ dỗ ông Imam Trượng Thanh Huấn và Thiên Thị Nín đã lôi kéo người dân tại địa phương để chống Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bani tỉnh Ninh Thuận và chống Ban Tôn giáo Chính phủ và đã gây xáo trộn nền an ninh trị an hơn 2 năm qua.

#

Năm mới sẽ mang đến nhiều hy vọng mới, Quyết tâm, tinh thần và mong ước mới. Chúc mọi người có một năm mới đầy hứa hẹn và trọn vẹn. Năm mới mong giáo sĩ (Acar) đã hiểu sai hay bị lôi kéo đi lầm đường lạc lối, hãy quay về quy phục và tôn thờ Po Allah, tôn kính và làm theo lời dạy của Nabi như bao mong ước của các vua Hồi giáo như: Chế Mân, Chế Bồng Nga, Po Mah Taha, Po Rome, Po Nraop,...và nhiều vua Champa theo Hồi giáo.