Từ những lý giải ở trên cho thấy, vị vua Po Rome mong muốn Champa được bình yên thì mọi tín đồ Chăm Ahier phải thờ phượng Allah, không phân biệt tôn giáo, một lòng đoàn kết cùng người Chăm Awal (Hồi giáo), tất cả thần dân đều thờ phượng Allah thì Champa sẽ hùng mạnh và hưng thịnh. Một vài người Chăm thêu dệt cho rằng vua Po Rome (1627-1651) là vị giáo chủ tôn giáo của người Chăm (Awal-Ahier) trong khi chưa hiểu rõ thuật ngữ Awal, Ahier và tư tưởng của vị vua Po Rome Islam Champa, cũng như tình hình mâu thuẫn tôn giáo của Champa thời đó. Do đó khẳng định rằng, những thêu dệt cho rằng vua Po Rome là giáo chủ (chưởng môn) của môn phái Awal-Ahier chỉ là suy nghĩ cá nhân, không đúng sự thật và không cơ sở khoa học và cố làm trái ý việc phải thờ phượng Đấng Allah là tinh thần và chủ trương mà vua Po Rome một vị vua Champa anh minh đã truyền lại cho hậu thế.

Po Klaong Mah Nai (1622-1627), vị vua theo Islam (Hồi giáo) và sùng bái Islam, niên hiệu: Po Mah Taha. Theo biên niên sử Champa Sakkarai dak rai patao thì Po Mah Taha, không liên hệ thân tộc với vương triều Po Klaong Halau. Lên ngôi năm Tuất, thoái vị năm Thỏ, trị vì 6 năm, đóng đô ở Bal Canar (thôn Tịnh Mỹ, Phan Rí). Theo Hán Việt thì Po Mah Taha có tên là Bà Khắc-lượng Như-lai (1622-1627). 

Dương Khà là một Sư cả chủ trì Thánh đường Hồi giáo Bani Phước Nhơn. Ông ta từng là Phó Chủ tịch Hội đồng sư cả Hồi giáo Bani tỉnh Ninh Thuận nhiệm kỳ 2015- 2021 và cũng là người rất cương quyết giữ quan điểm tên gọi tôn giáo "Hồi giáo Bani". Dương Khà đưa ra lý luận rằng, các tầng lớp chức sắc (Gru, Imam, Katip, Acar) đang sử dụng kinh Qur’an (Koran), phụng sự đấng tối cao Po Allah, ông cũng còn khẳng định thêm rằng chức sắc Acar không được phép thờ các thần Yang ngoài đấng tối cao Po Allah. Theo ông ta, tên gọi "Hồi giáo Bani" là một tên gọi đúng nhất theo dòng lịch sử tôn giáo được tổ tiên tiền nhân Champa tiếp nhận và truyền cho hậu thế đến ngày nay.

Nằm trong chuỗi sự kiện nghệ thuật làm gốm người Chăm được tổ chức UNESCO ghi danh là đi sản phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp. Ngày 16/6/2023, tại Tp. Phan Rang - Tháp Chàm, UBND tỉnh phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) tổ chức Hội thảo bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm. Tham dự hội thảo ,đại diện nhân sĩ trí thức nghệ nhân Chăm, đặc biệt có sự hiện diện các nhà khoa học gốc Chăm tham dự và báo cáo tham luận tại Hội thảo gồm có: Pgs.Ts Phú Văn Hẳn, Pgs.Ts Trương Văn Món ,Ts. Bá Trung Phụ, Ths.Hoạ sĩ Nguyễn Chế Kim Trung. Tuy nhiên, cộng đồng Chăm thắc mắc hoài nghi, vì sao Tiến sĩ Thành Phần không vinh dự được UBND tỉnh Ninh Thuận mời tham gia Hội thảo ! Vì sao?

Ngày 16/6/2023 tại Tp. Phan Rang - Tháp Chàm, UBND tỉnh phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) tổ chức Hội thảo bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm. Dự hội thảo có Ông Nguyễn Long Biên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, lãnh đạo Cục Di sản văn hóa (Bộ VH,TT&DL), các sở, ngành và trên 100 đại biểu là nhà khoa học trong và ngoài nước. Đại diện nhân sĩ trí thức, nghệ nhân và nhà khoa học gốc Chăm tham dự và báo cáo tham luận tại Hội thảo có Pgs.Ts Phú Văn Hẳn, Pgs.Ts Trương Văn Món.

​Po Rome vua Champa (Chiêm Thành) trị vì từ năm 1627 đến năm 1651, là con rể của Po Klaong Mah Nai (Po Mah Taha). Po Rome là vị vua Hồi giáo (Islam), ngài đã cưới nhiều người vợ như: Bia Sucih (Bia Than Cih), Bia Than Can, Bia Puteri Siti, Bia Ut (Công nữ Ngọc Khoa), Bia Laku Makam, Bia Hatri, Bia Sumut ... và một số thứ phi khác. Khi vua Po Rome mất, thì Champa làm xong thủ tục cho ngài theo hình thức Islam trong Masjid (Magik), sau đó thần dân Chăm (Chăm Ahier) kính trọng và thờ phượng tùy theo tín đồ Ahier (Hindu thờ Allah). Nếu thờ theo Yang thì Ngài có tên là Yang Po Rome (thần Po Rome). Nếu thờ theo Cei thì Ngài có tên là Cei Asit. Nếu thờ theo Atuw (Hồi Giáo) thì Ngài có tên là Cahya. Nếu thờ theo Yang Baruw (Hồi Giáo) thì Ngài có tên là Po Gahluw. Po Rome là một vị vua anh minh, tài ba của đất nước, hùng thiên vang mãi ngàn đời với những chiến công lẫy lừng mà vua Po Rome đã viết vào lịch sử.

Nằm trong chuỗi sự kiện Lễ đón bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp” ngày 17/6 tại TP. Phan Rang -Tháp Chàm. Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Ninh Thuận tổ chức vòng chung kết trao giải Hội thi nét đẹp văn hóa các dân tộc tỉnh Ninh Thuận lần thứ II năm 2023. Đây là một hoạt động văn hóa có ý nghĩa thiết thực nhằm giới thiệu và tôn vinh vẻ đẹp toàn diện về hình thể, tâm hồn, nhân cách, lối sống, cũng như việc rèn luyện thể chất, trí tuệ, tài năng và bản lĩnh của người đẹp các dân tộc tỉnh Ninh Thuận.

Cuộc đời và sự nghiệp của Po Rome là một câu chuyện vừa bi, vừa tráng cũng vừa hùng. Tuy nhiên, dù như thế nào thì vua Po Rome là một vị vua hết lòng vì dân vì nước. Đặc biệt là vị vua được thần dân Champa tôn kính sau khi tử trận. Nhưng cái chết của vua Po Rome, nhiều tài liệu đã ghi chép không hợp lý. Theo truyền miệng, vua Po Rome bị bắt trong trận chiến, ngài bị nhốt vào rọ, bỏ đói bỏ khát trên đường đưa về Huế và ngài đã tự tử. Theo Dohamide-Dorohiem, E. Aymonier, Quyến, … vua Po Rome thua trận và bị bắt nhốt trong cũi sắt. Khi ông chết đi, thi hài được đưa vào thánh đường làm thủ tục Hồi giáo (Chăm Awal) trước, và sau đó Chăm Ahier đưa đi hỏa táng theo tập tục. Theo G. Moussay và Po Dharma, khẳng định tờ báo viết bằng chữ Bồ Đào Nha của nhà truyền giáo gốc người Bồ Đào Nha đến Việt Nam viết, thì vua Po Rome bị bắt đưa ra Phú Xuân. Điều đặt ra, chắc chắn triều đình Huế sẽ tử hình thì còn đâu thi hài Po Rome để đưa vào Thánh đường (Magik) hay hỏa táng theo tục Hindu. Có chăng thần dân Champa chỉ thực hiện các thủ tục theo tôn giáo cho ngài mà không có thi hài.

Từ nữa đầu thế kỷ XX, các nhà nhân chủng và khảo cổ học đã nhận ra người Thượng là đại điện của một nền văn minh cổ xưa đã biến mất. Kern và Cabaton cho rằng miền Nam bán đảo Đông Dương - trải dài từ Ấn Độ tới Trung Hoa, chớ không phải chỉ ba nước Việ̣t Nam, Lào, và Cambodia như nhiều người Việt lầm tưởng - là nơi sinh của giống người Nam Đảo, từ đó họ lan tỏa ra khắp các đảo xa và hai bờ Thái Bình Dương.

Một trí thức có gia đình sống nhiều chục năm ở Tây Nguyên nhận xét rằng, “Sau sự kiện ‘nhà nước Đề Ga 2003”, giao thông, điện, y tế rất được nhà nước quan tâm, cuộc sống của người dân Tây Nguyên thay đổi vượt bậc. Nhưng, đất đai vẫn là một vấn đề lớn”. Ức chế không chỉ bị thu hồi đất. Theo ông, “Ở một số buôn làng, đồng bào bán hết đất cho người Kinh, thậm chí không còn đất để địa táng theo truyền thống cha ông họ”.